Baskı balata, motor tarafından oluşturulan gücü şanzımana iletmeye yaratmaktadır. Aracın hızlanmak için ürettiği gücü, yavaşlamak için ürettiği gücü direkt olarak şanzımana ilettiği için aracın güvenliği açısından hayati öneme sahiptir. Düşük devirde yüksek vites kullanmak da buna örnek gösterilebilir.
Baskı balata değişimi hakkında kelimeleri neredeyse her araç sahibi duymuştur. Periyodik bakımlarda olmasa da, ağır bakımların tamamında değişmesi gereken bu parça araç güvenliği için büyük önem arz etmektedir. Baskı balata parçasının yıpranması diğer periyodik bakım malzemeleri gibi düşük ücretli değildir.
Otomobilleri ayakta ve diri tutmaya yarayan belli başlı parçalar vardır. Baskı balata da bu parçalar içerisinde yer almaktadır. Kontrolünün düzenli olarak yapılmaması halinde sadece araç konforundan değil, sürüş güvenliğinden de büyük ölçüde taviz verilmektedir.
Araçlarda Baskı Balata Nedir?
Baskı balata, motor tarafından oluşturulan gücü şanzımana iletmeye yaratmaktadır. Aracın hızlanmak için ürettiği gücü, yavaşlamak için ürettiği gücü direkt olarak şanzımana ilettiği için aracın güvenliği açısından hayati öneme sahiptir. Bu nedenle belirli aralıklarla kontrol edilmeli, kullanım ömrünü doldurması halinde direkt olarak değiştirilmelidir.
Baskı balatanın ömrü tamamen kullanım şekline bağlıdır. Ani kalkışlar ve yüksek devirler motoru kısa süre içerisinde zorladığı için, baskı balatanın üzerine binen yük de artmaktadır. Dolayısıyla balatanın ömrü hızla tükenmektedir. Düşük devirde yüksek vites kullanmak da buna örnek gösterilebilir. Ortalama 80-90 bin km giden baskı balata, dikkatli ve tasarruflu bir kullanım ile 120 bin kilometreleri görebilmektedir.
Baskı Balata Ne İşe Yarar?
Baskı balatanın kullanım ömrünü doldurması halinde araçta büyük değişiklikler meydana gelmektedir. Vites geçişlerinin zorlaşması veya vites geçişi yapıldıktan sonra vitesin boşa çıkması buna örnek olarak verilebilmektedir. Ayrıca balata bitmeye başladığı dönemlerde hafif yokuşlarda bile araç zorlanmakta ve yokuş başladığı andan itibaren araç sürekli olarak yavaşlamaktadır. Daha ileri süreçlerde ise araç hiç bir şekilde yokuş çıkamamakta ve etrafa yanık balata kokusu yaymaktadır. Bu tür durumlar ile karşılaşmamak ve araçtan tam performans alabilmek için baskı balatanın zamanında değiştirilmesi gerekmektedir. Değişim esnasında da bütçeye bağlı olarak üst sınıf balatalar tercih edilmelidir. Hayati öneme sahip olan bir parçada çıkma gibi alternatif ürünlerin kullanılması yetkili firmalar tarafından tavsiye edilmemektedir.
Baskı Balata Değişim Süreci Nasıl Gerçekleşir?
Baskı-balatanın bittiğini öğrendiyseniz değişim işlemini işinin ehli bir ustaya veya servise yaptırmanız gerekiyor. Aksi halde o sanayi bu sanayi gezer durursunuz. Çünkü baskı balata işleminde her araç farklı yapıda olduğu için genellikle -duruma göre- aracın lastikleri, aküsü, şanzıman bölümü vs. indirilir. Kısacası aracın ana donanım birimlerinin bir kısmı indirilir. Kendiniz doğrudan yetkili serviste yaptırdığınızda uğraşacağınız çok bir işlem yok. Servis aracın baskı balatasını değiştirir, test eder, ardından ödemenizi yapar, aracınızı alır gidersiniz. Ancak sanayide vs. bir usta ile çalışacaksanız duruma göre debriyaj setini (baskı, balata, bilye, rulman -bilye-) kendiniz almanız gerekebiliyor. Bunun için bütçenize uygun seçenekte yan sanayi veya orijinal bir debriyaj seti almanız gerekiyor. Debriyaj setlerini bir araç için farklı fiyat etiketleri ile internet üzerinden veya yedek parçacılarda bulmak mümkün. Ustanız size sadece baskı-balata değişimi önerebilir. Hatta duruma göre volan veya rulman (bilye) değişimi önerebilir. Ancak buradaki püf nokta eğer volan ve bilye değişimi yapmayacaksanız alacağınız parçanın birebir uyumlu olması şart. Aksi halde sonradan tekrar sorun yaşamanız mümkün. Başınız ağrısın istemiyorsanız debriyaj setini tam olarak alıp montajını yaptırmanız tavsiye edilir. Baskı balata değişimlerinde ustanız size aracı bir günlük bırakmanızı önerebilir. Ancak aracın başında durup yapılan işlemi incelemeniz sizin için daha iyi gibi. Çünkü bu işlem biraz hassas bir konu olduğundan oldukça temiz bir şekilde montajı yapılması gerekiyor. Ustanıza güveniyorsanız bu konuda sorun yok.
Son olarak debriyaj baskı, balata ve bilyası; sanzıman ve motor arasından Volan denilen parçanın üzerine monte edilmektedir. Bundan dolayı bu parçaların değişmesi için şanzımanın sökülmesi gerekmektedir. Baskı balata değişiminde mutlaka Volan’ı kontrol ettirin. Üzerinde yanık veya her hangi bir deformasyon olması durumunda, yeni takılan baskı balatadan yeterince verim alamayacak ve değişim süresi kısalacaktır.
Debriyaj sistemi iki elemandan oluşur; balata (clutch disk) ve baskı plakası (pressure plate). Burada balata, volanın üstünde; baskı plakası da balatanın üstüne yerleşik durumdadır. Debriyaj sistemi denildiğinde aklınıza baskı, balata ve buna bağlı olan bilye (rulman) gelsin. Debriyaj sistemi volan’ın üzerinde montajı yapılır.
Bir önceki yazımız olan Porya Nedir? Porya Bilyesi Ne İşe Yarar? Tamiri Ve Değişimi Nasıl Yapılır? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
