Fren Müşürü bir diğer adı ile sensör olarak bilinen parçalar araç içerisinde önemli bir rol oynar. Fren müşürü nedir sorusuna gelindiğinde ise frene basılması halinde kontak kapanır ve aracın durması için araç içi elektrik aksamına sinyal gönderir.
Fren müşürü nedir, ne işe yarar ve hangi sistemin parçasıdır? Fren müşürü bozulursa ne olur ve tamiri nasıl yapılır? Fren müşürü pek çok işleve sahiptir. Fren müşürünün belirli bir çalışma mekanizması bulunmaktadır. Bu mekanizma işleyişi arıza durumunun ortaya çıkmasında önem arz etmektedir.
Fren Müşürü Nedir?
Fren sensörü, fren şalteri, fren lambası müşürü olarak da bilinen fren müşürünün görevi, frene basıldığını tespit etmektir. Sürücü frene bastığında, fren müşürü kontakları kapanır ve elektronik kontrol ünitesine frene basıldığı sinyali gönderilir. Fren pedalı mekanizmasında üst kısımda bulunan yaylı anahtar biçimindeki şalterlerdir. BPP Sensor: Brake Pedal Position Sensor: Fren pedalı pozisyon sensörü. Bazı araçlarda iki ayrı şalter şeklinde bulunabilirler.
Fren Müşürü Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır?
Fren pedalı müşür (fren pedal şalteri), yaylı olarak iki konumlu çalışan bir elektrik anahtarıdır. İki çalışma durumu vardır ON veya OFF, bu durum pedala basılı veya pedala basılı değil şeklinde sinyal üretir. Şalterin sinyali ECU’ye iletilir.
Fren müşürü aslında basit bir elektrik anahtarıdır, içerisinde devreye elektrik sinyali gönderilmesini sağlayan kontak uçları ve bir yay vardır. Müşürün içindeki bu yay, fren pedalına basıldığında kontak uçlarını iterek temas etmesini sağlar. Ayak fren pedalından çekildiğinde, fren pedalının yukarı kuvveti, fren müşürünün yayını geri ittirerek kontakların açılmasını yani sinyalin kesilmesini sağlar.
Fren pedalına basıldığında, fren müşüründen gelen sinyalle arabada şu işler yapılır;
✔ Fren lambalarını yakmak
✔ Hız sabitleyiciyi (cruise control) devre dışı bırakmak
✔ Yavaşlamada Cut-off (yakıt kesme) işlemini sağlamak
✔ Acil durum fren destek sistemini (BAS-EBA) çalıştırmak için
✔ Gaz pedalı potansiyometresinin doğru çalışıp çalışmadığını denetlemek
✔ Otomatik şanzımanlı araçlarda, vites kolunu P ve N konumlarına almak için gerekli olan sinyali göndermek
Dizel Araçlarda (Common Rail Yakıt Sistemli) Fren Pedalı Konum Sensörü Sinyali Şu İşler İçin Kullanılır:
✔ Fren lambasını yakmak
✔ Motorun rölanti devrinin ayarlanmasında enjeksiyon miktarının ayarlanması
✔ Rölantideyken frene basıldığında ve vitese alındığında enjeksiyonun ayarlanması
✔ Hız sabitleme sisteminin (cruise control) çalışmasında, sistemi devreden çıkarmak için
✔ Gaz pedalı konum sensörünün doğru çalıştığının mantıksal olarak denetlenmesi amacıyla. Hem gaza hem frene aynı anda basılmayacağından, gaz pedalı konum sensörünün doğru çalışıp çalışmadığı bu şekilde denetlenir. Eğer gaz pedalı konum sensörü arızalanırsa, ECU frene basıldığında yakıtı kesecektir. Şalter arızalanırsa, yakıt miktarı azaltılır ve motor gücü düşürülür
Bazı dizel araçlarda önce gaza, hemen ardından frene basıldığında, ecu, motorun rölantisini bir miktar arttıracaktır. Bazı araçlarda iki ayrı şalter şeklinde bulunabilirler.
✔ Fren lambası anahtarı
✔ Fren pedalı konum sensörü olmak üzere iki adet.
Fren müşürü arızası nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?
Fren pedalı müşür (fren pedal şalteri), arızalandığında arıza kodu oluşturulup OBD sistemine kaydedilir.Fren müşürü arızalandığında, arabanın fren (stop) lambaları sürekli yanacaktır, ya da hiç yanmayacaktır, en basit olarak bu şekilde anlaşılabilir.
Fren müşürü (sensörü) arızalandığında, motor kontrol ünitesi yakıt enjeksiyonunu azaltır, motorun çekişi düşer. Hız sabitleme sistemi (cruise control) çalışmaz.
Şalter arızalıyken fren destek sistemi çalışmaz.
Ayrıca fren müşürü arızalandığında otomatik şanzımanlı otomobillerde vites kilitlenir. Güvenlik sebebiyle otomatik arabalarda vitesi park “P” ve boş “N” konumlarına almak için, fren pedalına basma şartı konulmuştur. Eğer fren müşürü arızalıysa, kontrol ünitesi fren pedalına basıldığını algılayamaz ve vitesi kilitler, vites o an hangi konumdaysa o konumda kalır. Bu arızanın çözülmesi için vites kolunun alt kısmı açılıp kilit kolunun indirilmesi gereklidir, böylece vites kolu serbest hale gelir. Tabi ayrıca fren müşürü arızalıysa tamir edilmesi gerekir.
Fren müşürü neden arıza yapar?
En yaygın fren müşürü arızalarından biri, fren müşürünün yerinden çıkmasıdır. Fren müşürü yerinden çıktığında, artık fren pedalının hareketinden etkilenmez, yaylı olarak çalışan fren müşürüne, fren pedalı baskı yapmadığından, sanki sürekli frene basıyormuşsunuz gibi, fren lambaları sürekli yanacaktır. Bu durumda fren müşürünü çıktığı yere sıkıca sokup sabitlemek gerekir.
Bunun dışında fren müşürü soket bağlantıları ve bağlantı kabloları; gevşeme, korozyon, oksitlenme, yağlanma-kirlenme, kopma, kısadevre yapma gibi sebeplerle arızaya sebep olmuş olabilir, kontrol edilip giderilerek tamir edilebilir.
Fren müşürü nerededir? Nasıl Değiştirilir?
Fren müşürü fren pedalında bulunur. Fren pedalının bağlandığı noktada, alt tarafta, fren pedalına temas edecek şekilde monte edilmiştir. Fren müşürünü bulabilmek için zemin paspasına eğilip fren pedalının yukarı kısmına bakmak gerekir. Aşağıdaki resimde fren müşürünün nerede olduğu gösterilmiştir. Fren müşürü, yuvasına klipsli olarak geçmiş olabilir ya da bir vidayla tutturulmuş olabilir. Fren müşürü önce yerinden çıkarılır ve daha sonra soketi çıkarılır, uygun özellikteki yeni fren müşürüne soket takılır ve yerine oturtulur.
Bir önceki yazımız olan Geri Vites Müşürü Nedir? Arıza Belirtileri Nelerdir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
