Araç bakım, oto parçaları ve onarımı bölümündeki bu yazımızın konusu triger kayışı olacak. Triger kayışı nedir. Triger kayışı ne işe yarar, triger kayışı nasıl çalışır gibi merak edilen sorulara cevaplar arayacağız. Triger kayışı ne zaman değişmeli ve ömrü ne kadardır gibi konulara değineceğiz. İlk önce triger kayışı nedir açıklayalım.
Triger Kayışı Nedir?
Motorlarda, krank milinden, eksantrik miline hareket ileten, krank mili ile eksantrik milin hareket zamanlama senkronizasyonunu sağlayan kayışa Triger kayışı denir. (İng: timing belt) Genellikle kemerin ömrünü uzatmak için naylon takviyeli kordlarla birlikte yüksek kaliteli kauçuktan üretilmiştir. Motorun tasarımına göre pek çok durumda su pompası da hareketini triger kayışından alır.
Triger kayışı aracın neresindedir?
Peki triger kayışı aracın neresindedir? Aracın motor kısmındadır. Bazı araçlarda iletimin kayış yerine zincirle sağlandığını da ifade etmek gerekir.
Acaba triger kayışını kendim değiştirebilir miyim? diye merak ediyorsanız. Evet. Triger kayışı aslında ulaşılması çok da zor olmayan bir yerdedir ve bir parça bilgi ile, siz de aracın triger kayışını kontrol edebilir, hatta değiştirebilirsiniz.
Triger kayışı ne işe yarar?
Motorlarda krank milinde üretilen dairesel hareketin Eksantrik mile iletilmesi gerekmektedir. Düzgün çalışan bir motor, eksantrik mili ve krank milinin dönüşü arasında hassas bir zamanlama gerektirir. Ancak ikisi arasındaki mesafenin uzun olması ve paralel eksenlerde çalışmalarından dolayı bu iletim kayış vasıtasıyla gerçekleştirilir. Krank ve eksantrik milleri eksenleri arasındaki mesafe uzun olduğu için kayışla hareket kayışla iletilmek zorundadır.
Peki triger kayışı ne işe yarar? sorusunun cevabı sadece iki mil arasında hareket iletmesi midir? Hayır. Triger kayışının görevi, sadece basit bir şekilde hareket iletiminden ibaret değildir. Motorun kamını ve krank milini senkronize eder ve her silindirin uygun zamanda ateşlenmesini sağlar. Bu yüzden triger kayışının önemi çok fazladır.
Triger kayışı ne işe yarar ki sadece basit bir kauçuk parçası diye düşünüyorsanız, triger kayışının önemi hakkında hiç bir fikriniz yoktur. Motorun pek çok parçasının senkronize çalışması bu kayış sayesindedir. İngilizcede timing belt (zamanlama kayışı) denmesi de bu yüzdendir.
Aracınızın motorunun tipine bağlı olarak Eksantrik mil (kam mili) yukarıdaki resimdeki gibi iki tane olmayabilir. Bazı motorlarda 1 tane bulunur. Triger kayışının görevi sadece iki mil arasındaki hareket iletiminden ibaret değildir. Motor tasarımına bağlı olarak çoğu durumda su pompasına, hatta enjeksiyon pompasına da hareket iletir. (Yukarıdaki resim)
Triger kayışının özelliği dayanımının yüksek olması ve hareket iletiminde sessiz olmasıdır. Triger kayışının çalışması sırasında boşluk oluşmaması için kayış gergi sistemi ile gerdirilmiştir. (Yukarıdaki resim)
Triger kayışı nasıl çalışır? Triger kayışının çalışma prensibi
Triger kayışı, motorun krank ve kam şaftına bir dizi kasnak vasıtasıyla bağlanır. Krank mili, motorun yanma odasındaki pistonlardan aldığı dikey hareketi dairesel harekete çevirir. Eksantrik mili ise, yakıtı yanma odasına gönderen ve yanmış gazları egzoz manifoldundan dışarı çıkaran silindir kafası valfleri ve külbütör kolu düzeneğini çalıştırır.
Triger kayışının çalışma prensibi, yüksek hızda dönen miller arasında hareket iletmek, Aynı zamanda motor kam mili ile krank mili arasında senkronizasyon sağlamak üzerine kuruludur. Bu tip hayati bir görevi olduğu için belirli bir gerginlikte tutulması gerekir. Bu gerginliği sağlamak ve korumak için gerdirme kasnakları ve gergi yayları kullanılır.(yukarıdaki resim)
Triger kayışı Ne zaman değişmeli?
Triger kayışının periyodik kilometrelerde değiştirilmesi gereklidir. Triger kayışının ve gergisinin araç kataloğunda belirlenen kilometre çalışmasından sonra değiştirilmeleri gerekir. Kaç binde değişmelidir diye soran sürücüler için, her araç üretici firma tarafından değişen rakamlar olsa da genellikle en az 64000 kmde bir, maximum her 96000 km de bir değişmelidir denilir.
Ve eğer ikinci el bir araba alırsanız, sormanız gereken önemli soru (özellikle de yukarıda belirtilen bantta bulunuyorsa) triger kayışın değiştirilip değiştirilmediği olmalıdır. Bu size aracın ne kadar iyi bakıldığına dair büyük bir ipucu da verecektir.
Normal şartlarda triger kayışı raf ömrü üç yıldır. Yani yeni aldıysanız bile depoda-rafta 3 yıl beklemişse sıkıntılıdır. Eskiyen kayış yenisi ile değiştirilirken kayışın üretim tarihine bakılmalıdır.
Rutin kontrollerde triger kayışının sırtında çatlak, aşıntı gibi şeyler fark ettiyseniz kayışı değiştirmekte fayda vardır. Ayrıca bu durumda gergi kasnağının yüzeylerini de kontrol etmelisiniz. Kayışı aşındıran şey gergi kasnağı yüzeyindeki bir pürüz ya da yabancı bir madde olabilir.
Not: Bu yazıda triger kayışı nedir, triger kayışı ne işe yarar ve triger kayışı nasıl çalışır gibi sorulara otoparcalari.org en iyisi ile cevap vermeye çalıştık.
Bir önceki yazımız olan Amortisör Nedir? Ne İşe Yarar? Amortisör Çeşitleri Nelerdir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
