Yakıt Pompası
Aracınızın akaryakıt deposundaki yakıtın bir şekilde enjektörlere iletilmesi gerekmektedir. Bu iletimi yakıt pompası gerçekleştirmektedir. Yakıt pompası yakıt sisteminin kalbini oluşturur. Yakıt pompasının tamiratı ve arıza belirtileri hakkında akıllara takılan sorulara bu yayınımızda cevap verdik.
Yakıt pompası nedir?
Yakıt pompası akaryakıt deposundan motora gerekli miktarda yakıtın gerekli basınçta aktarılması için tasarlanmış pompadır.
Yakıt pompasının görevi
Bir arabada yakıt pompasının görevi, akaryakıt tankından motora gerekli miktarda yakıtın gerekli basınçta iletilmesidir.
Yakıt pompası çeşitleri
Bir araba motoru benzin ve hava karışımını yakar. Benzin, tanktan bir boru boyunca pompalanır ve motorun karışımda emdiği karbüratörde hava ile karıştırılır.
Bazı motorlarda kullanılan yakıt enjeksiyon sisteminde, benzin ve hava giriş manifoldunda karıştırılır. Bir yakıt pompası, benzini bir borudan enjektöre aktarır. Bu aktarımı gerçekleştiren pompa elektrikli ya da mekanik pompa olabilir.
Mekanik yakıt pompası
Karbüratörlü eski arabalar genellikle mekanik bir yakıt pompası (diyafram pompası) ile donatılmıştır. Bu tip yakıt besleme pompası eksantrik mili veya dağıtıcı mili tarafından tahrik edilir. Ayrıca yakıtı depodan alır ve karbüratörün şamandıra haznesine iletir. Besleme basıncı kabaca 0,2 ila 0,3 bar arasındadır.
Elektrikli yakıt pompası
Modern motorlara yakıt enjeksiyon sistemlerinin sokulması, elektrikli yakıt pompalarının kullanılmasını gerekli kılmıştır. Elektrikli bir yakıt pompası yakıtı enjektörlere belirli bir basınçta sağlar. Enjektörler yakıtı emme manifolduna (manifold enjeksiyonu) veya doğrudan yanma odasına ( doğrudan benzin enjeksiyonu) püskürtür.
Manifold enjeksiyonu ile elektrikli yakıt pompası yakıtı depodan enjektörlere iletir. Benzinli doğrudan enjeksiyonda, yakıt aynı şekilde bir elektrikli yakıt pompası ile tanktan dışarı taşınır ve daha sonra yüksek basınçlı enjektörlere verilmeden önce yüksek basınçlı bir pompa ile daha yüksek bir basınca sıkıştırılır.
Motorun soğuk veya sıcak olup olmadığına bakılmaksızın, elektrikli yakıt pompası (EFP) aşağıdaki göreve sahiptir: Motora enjeksiyon için gerekli basınçta yeterli yakıt sağlamak.
Elektrikli yakıt pompası tasarımı
Elektrikli bir pompa benzer bir diyafram ve valf düzenlemesine sahiptir, ancak eksantrik mili yerine bir solenoid (elektromanyetik anahtar ) diyaframın çekilmesini sağlar.
Elektrikli yakıt pompası aşağıdaki bileşenleri içerir:
Kapak
Elektrik bağlantıları, bir çek valf (yakıt sisteminden kaçmayı önlemek için) ve bir hidrolik çıkış içerir. Kapak genellikle komütatör tahrik motorunun çalışması için karbon fırçalar ve parazit giderici elemanlar (indüktörler ve varsa kapasitörler) içerir.
Elektrik motoru
Elektrik motoru bir armatür ve kalıcı mıknatıslar içerir. Bir bakır komütatör standarttır. Karbon komütatörler özel uygulamalar ve dizel sistemler için kullanılır.
Pompa bölümü
Pompa bölümü, pozitif bir deplasmanlı pompa veya akış tipi bir pompadır.
Akışlı elektrikli yakıt pompaları ve pozitif deplasman tipi arasında geniş bir ayrım yapılabilir.
Güç
Basınç pompaları sessizdir, çünkü basınç oluşumu sürekli ve neredeyse titreşimsizdir. Verimlilikleri ve maksimum basınç birikimleri açısından, pozitif deplasmanlı pompalara kıyasla dezavantajlıdır ve genellikle onlarla birlikte ön aşama olarak kullanılırlar.
Yer değiştirme pompaları
Soğuk dizel yakıt gibi yüksek viskoziteli ortamlarda, pozitif deplasmanlı pompalar avantajlıdır. Detaylara ve montaj durumuna bağlı olarak, kaçınılmaz basınç darbeleri gürültüye neden olabilir. Elektronik benzin enjeksiyon sistemlerindeki elektrikli yakıt pompalarının klasik işlevi için, pozitif deplasmanlı pompa büyük ölçüde akış pompası ile değiştirildi. Önemli ölçüde genişletilmiş basınç gereksinimi ve viskozite aralığı ile, pozitif deplasmanlı pompa, dizel ortak sistemler için ön dağıtım için yeni bir uygulama alanına sahiptir. Deplasmanlı pompalarla 6,5 bara kadar sistem basınçları elde edilebilir.
Elektronik benzin enjeksiyonunun ilk günlerinde, elektrikli yakıt pompaları sadece tankın dışına yerleştirildi (sıralı). Ancak bugün tank montajı baskındır. Elektrikli yakıt pompası, diğer elemanları içerebilen bir yakıt dağıtım modülünün bir parçasıdır. Bu elemanlar arasında pompayı korumak için tank seviye sensörü veya emme filtresi bulunur.
Yakıt pompası tamiri
Benzinli araçlarda kullanılan elektrikli yakıt pompalarının tamiratı mümkün olsa dahi uğraşılacak iş değildir. Yakıt pompaları kolay bozulan pompalar olmadığı gibi bozulduklarında da tamir ettirmek uzun süre kullanabilmenizi sağlamayacaktır. Geçici çözümler için tamirat yoluna gitmek çok efektif bir yönelim olmayacaktır. Bu sebepten ötürü yeni bir yakıt pompası ile değişim gerçekleştirmek çok daha yerinde bir tercih olacaktır.
Mazot pompasının tamiratı ise yukarıda bahsettiğimiz elektrikli pompa ile tamamen alakasız bir kategoride olmakla beraber tamiratı yapılabilen mekanik pompalardır. Mazot pompası dizel yakıt sisteminin en narin parçalarından birisidir ve dikkat edilmediği taktirde çok çabuk bozulma eğilimine girebilir. Yeni bir mazot pompasının maliyeti yüksek olduğundan dolayı tamirat seçeneğinin devreye sokulması mantıklı ve düşük maliyetli olacaktır. Türkiye’de mazot pompası tamiratı yüksek standartlarda ve teknolojik ekipmanlar kullanılarak yapılmaktadır. Tabi her tamiratta olduğu gibi işin ehline bu tamiratları yaptırmak hem tamiratın sağlıklı olması hem de maliyet açısından fayda sağlaması için çok önemlidir.
Mazot pompası arıza belirtileri
Dizel motorlu araçların en hassas parçalarından birisi belki de en hassas parçası mazot pompasıdır. Mazot pompası birçok sebepten dolayı arızalanabilir. Mazot pompasında oluşan arızaların başlıca sebepleri arasında uzun süreli kullanımdan kaynaklanan eskime ve aşınmaya bağlı arızalar yer alır. Bu yaygın sebeplerin dışında aracın devamlı yüksek devirde kullanımı ve ani hızlanmalar da arıza sebepleri arasındadır.
Mazot pompasında oluşan arıza belirtilerine erken müdahale edildiğinde kolaylıkla tamir edilebilecekken, arızanın ihmal edilmesi ve tamiratın ertelenmesi çok ciddi ve tehlikeli bir hale dönüşmesini sağlar. Arızalı yakıt pompasını tamir ettirmeyip aracı kullanmaya devam etmek aracınızdaki yakıt sarfiyatını da ciddi oranda yükseltecek ve sizi maddi anlamda zarar vermeye başlamış olacak. Mazot pompası arızaları belirtilerini göstermeye başladıkları andan itibaren sizlere maddi anlamda yük olmaya başlayacaktır. Arıza göz ardı edilmeden hemen müdahale etmeli ve masraflar en aza indirilmelidir.
Mazot pompanızda arıza olduğunu bildiren belirtiler;
✔ Yakıt tüketimi artmaya başlar.
✔ Aracınızda önceden olmayan sesler oluşmaya başlar. Bu ses genellikle “şırıltı” benzeri bir ses çıkarır.
✔ Arabanızın motoru eski nazaran daha geç ve zor çalışmaya başlar.
✔ Aracınızla seyir halindeyken gaz verdiğinizde gaz tepkimesini girmeyerek gaz almaz.
✔ Motora gaz verirken tekleme ya da boğulma sorunları oluşur.
✔ Aracın hızlanma süreleri eskisine oranla düşer.
✔ Aracınız hantallaşır seriliğini kaybeder.
✔ Aracınız egzozdan siyah duman atmaya başlar.
✔ Aracınızı çalıştırdıktan sonra rölanti dengesizliği oluşur ve her an stop edecekmiş gibi olur.
Benzin pompası arıza belirtileri
Motorlu bir aracının çalışması için ihtiyaç duyduğu yakıtı temin eden en önemli parçadır yakıt pompası. Yakıt pompası çalışmıyorsa ya da arıza belirtileri göstermeye başlamışsa bu otomatikman motorunuzun çalışmasını etkileyecektir. Benzinli araçlarda benzin pompasının arızalanması sık karşılaşılan bir durumdur.
Benzin pompası bazı durumlardan dolayı bozulur bunlar;
Benzin pompasının sızdırmazlık elemanları zamanla eskir ve aşınır.
Pompa filtresi zamanla yabancı maddeler tarafından tıkanır.
Pompa rölesi, sigortası ya da kablolarda hasar ( ezilme, korozyon ) oluşur.
Yukarıda ki sebeplerden ötürü benzin pompanız arıza yapar ve motorun ihtiyacı olan yakıtı sağlamakta güçlük çeker. Bu yaşanan durumlar bazı belirtiler içerir, bunları bilip problem yaşandığını kestirmek sizi hem yüksek maliyetlerden kurtarır hem de tatsız olaylar yaşamanızın (yolda kalma, çekici çağırmak zorunda kalmak) önüne geçer.
Benzin pompası arıza belirtileri;
✔ Soğuk havalarda sabah ilk çalıştırmada aracınızın zor çalışması
✔ Yakıt sarfiyatında artış varsa
✔ Aracın rölantisi bozuk ve motor tekleme yapıyorsa
✔ Arabanız marş aldıktan sonra rölantide boğulma yaşıyorsa
✔ İlk çalıştırmada gaz yememe ve stop etme problemleri varsa
✔ Seyir halinde ya da durur pozisyonda gaz verdiğinizde gaz yememe sorunu varsa
✔ Aracınız düz yolda hızlanmıyor yokuşta zorlanıyorsa
✔ Araç marş basıyor fakat çalışmıyorsa
Yukarıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı aracınızda varsa yakıt pompanızın arızalanmış olma ihtimali çok yüksektir. Bu saydığımız belirtiler aracınızın farklı bir parçasının ortak arıza belirtileri olma oranı çok yüksektir. O yüzden bu belirtileri yaşadığınız zaman hemen bir servise giderek arızanın tam olarak tespitini yaptırmak gereklidir.
Mazot pompası fiyatı
Mazot pompası teknolojisi ve yaptığı iş sebebi ile pahalı bir parçadır. Aracınızın marka, modeline ve aracınızda kullanılmış dizel pompa teknolojisine göre fiyatlar çok farklılık gösterecektir. .
Benzin pompası fiyatı
Benzin pompası fiyatları mazot pompası fiyatlarına göre çok daha uygundur. Aracınızın marka, model ve kullanmak isteyeceğiniz benzin pompası markasına göre fiyatlarda değişiklikler olacaktır.
Yakıt pompası değişimi nasıl yapılır?
Yakıt pompası değişim yazımızda depo içerisinde bulunan benzin pompasının değişimi hakkında sizleri bilgilendireceğiz. Her araçta standart olmayan değişim süreçleri vardır. Sizlere her araçta değişmeyen ortak değişim süreçleri hakkında bilgilendirme yaparak işin mantığını öğrenmenizi ve değişim yapmak istediğinizde bu yazının yardımcı bir rehber niteliği taşımasını umuyoruz.
Benzin tankınız dolu fakat aracınız çalışmıyorsa, yakıt pompasını değiştirmek gerekebilir. Ancak, öncelikle sorunun nerede olduğunu tam tespit etmeden benzin pompası değişimine kalkışmak çok yanlış bir hareket olacaktır. İlk önce doğru tespit sonra değişim işlemine başlamak her değişim ve tamirat işi için esastır.
Uyarı: Benzin çok yanıcı bir malzeme olduğu için çalışırken çok dikkatli olun. İyi havalandırılmış bir alanda çalışın ve elektrikli ekipmanlarla ve yakıcı maddeleri ( sigara çakma ) ortamdan uzak tutun. Kullanışlı ve pratik bir yangın söndürücüyü yanınızda bulundurunuz. Bunun haricinde koruyucu gözlük, eldiven kullanmanız ekstra güvenlik almanızı ve güvenli bir başlangıç yapmanızı sağlayacaktır.
Benzin pompasına ulaşmak için arka koltuğun oturak bölümünü kaldırmak her araç için standart sayılacak işlemlerdendir. Arka koltuğu kaldırdığınızda yakıt pompasının olduğu bağlantı alanını göreceksiniz.
Gerekli güvenlik önlemlerini de aldığınıza ve benzin pompasının nerede olduğunu bulduğunuza göre artık benzin deposundaki yakıt pompasını adım adım değiştirmeye başlayabilirsiniz.
1 Akünün siyah kutup başını yani eksi (-) olanı sökerek işleme başlayınız
2 Yakıt deposundaki yakıt boru hattını inceleyin ve çatlamış veya sızmış yer varsa değiştirin.
3 Benzin deposu basıncını aracınızın marka modeline göre belirlenmiş şekilde boşaltın. Servis-bakım kitapçığında bu bilgi yazar. Kitapçığınız yoksa internette arama yaparak öğrenebilirsiniz.
4 Yakıt deposu hortumunu ve varsa geri dönüş hortumunu eski yakıt pompasına bağlayan kelepçeleri tornavida yardımı ile gevşeterek çıkarın.
5 Çıkardığınız hortumun ucunu uygun bir malzeme ( dübel, bez, vida v.b ) ile kapatın. Bu uygulama hem hatta pislik kaçması hem de hattan akaryakıt çıkmasını engelleyecektir.
6 Yakıt pompası bağlantı parçasını bir anahtarla sıkıca kavrayarak motora giden yakıt çıkış hattını ayırın.
7 Pompanın üzerinde bulunan sabitleme cıvatasını sökün ve eski yakıt pompasını atın.
8 Montaj braketinin üzerinde kalan sızdırmazlık malzemelerin hepsini çıkarın
9 Yeni conta setini montaj braketinin üzerine takınız
10 Sabitleme cıvatalarını yeni pompaya takın ve ardından contaların üzerine doğru tam oturacak şekilde pompayı kaydırın.
11 Yeni pompayı dikkatlice monte edin.
12 Yakıt çıkış boru hattının ucunu yeni pompaya bağlayın. Ardından geri dönüş yakıt hortumunu da pompanın üzerine bağlayın. İki adet anahtar kullanarak somunu, yakıt çıkış hattını söktüğünüzün aksi yönünde sıkarak takın.
13 Yakıt çıkış ve geri dönüş hortumlarının üzerine kelepçeleri bağlayarak sıkın. Böylelikle sızıntıları engellemiş olacaksınız.
14 Akünün siyah kutup başını tekrar takın ve somunu sıkın.
15 Kontağı açın ve motoru çalıştırın. Aracınız çalıştıysa değişim işlemi başarı ile gerçekleşmiştir.
Araç 2 dakika çalıştıktan sonra benzin pompası geliş ve geri dönüş hatlarını kontrol ederek sızıntı var mı diye bakmayı ihmal etmeyin.
Bir önceki yazımız olan Akü Nedir? Ne İşe Yarar? Akü Çeşitleri Nelerdir? başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
